JAKOŚĆ Oleje silnikowe klasyfikowane są także pod względem jakości. Najczęściej wykorzystuje się amerykańską normę API lub europejską ACEA (Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Silników – ACEA, wcześniej CCMC). Podstawą do powstania tych dwóch odrębnych podziałów były różnice w konstrukcji jednostek i warunków eksploatacji pomiędzy USA a Europą. Każdy z nich dzieli oleje na dwie zasadnicze grupy: do silników benzynowych i do diesli. Klasyfikacja jakościowa określa własności użytkowe oleju i jego przydatność do smarowania pewnej grupy motorów. Aby w pełni je ocenić, nie wystarczą testy laboratoryjne. Klasyfikacja oparta jest przede wszystkim na długotrwałych testach silnikowych zarówno na hamowni, jak i w próbach drogowych.
Normy API jako najbardziej uniwersalne i łatwo zrozumiałe stosowane są najczęściej. Literą S oznaczane są oleje do silników benzynowych, a C do wysokoprężnych. Po nich następuje druga litera – im dalej w alfabecie, tym olej ma wyższą jakość, a mówiąc dokładniej, odpowiada nowszym normom i może być stosowany do smarowania nowo skonstruowanych jednostek. Obecnie najbardziej zaawansowane oleje należą do klas SM i CI-4. Jeżeli produkt ma oznaczenie łączone, np. SL/CF, oznacza to, że spełnia jednocześnie warunki normy dla silników benzynowych i wysokoprężnych, z tym że priorytet w zastosowaniu określony jest tym, która litera – S czy C – pojawia się pierwsza. Wymagania co do jakości oleju określa producent silnika lub samochodu. Możliwe jest oczywiście stosowanie środków o jakości wyższej niż zalecana, ale – zwłaszcza w jednostkach napędowych o starszej konstrukcji – raczej nie przyniesie to zauważalnych korzyści.
Aktualnie obowiązująca (od 2004 roku) klasyfikacja ACEA wprowadza podział na oleje przeznaczone do silników z katalizatorami (benzynowych i lekkich diesli) oznaczane literą C, uniwersalne dla motorów benzynowych i lekkich diesli – litery A/B
– oraz ciężkich i wysoko obciążonych wysokoprężnych – litera E. Oznaczenia uzupełniono następującą po literze cyfrą – 1, 3,4 i 5 dla kategorii A/B, od 1 do 3 dla kategorii C, oraz 2, 4, 6, 7 dla kategorii E. Oleje z klasy 1 mają przyczyniać się do ograniczenia
zużycia paliwa, 3 – to oleje do wysilonych silników o wydłużonym okresie między wymianami, 4 – to produkty do jednostek o wtrysku bezpośrednim, a 5 – łączą cechy wcześniejszych klas, mają przy tym bardziej zaostrzone procedury testowe. Do końca 2006 roku można spotkać jeszcze oznaczenia według ACEA sprzed 2004 r., gdzie nie było kategorii C, kategorie A i B zaś były stosowane oddzielnie i występowała klasa 2 będąca poziomem standardowym. W kategorii E obowiązywały klasy od 2 do 5. Obie klasyfikacje (tzn. API i ACEA) są sukcesywnie uzupełniane o wyższe klasy olejów.
Sprawę klasyfikacji dodatkowo komplikuje to, że oprócz wspomnianych norm międzynarodowych znani wytwórcy opracowali własne testy badawcze, których spełnienie warunkuje dopuszczenie do stosowania oleju w ich silnikach. Spośród wielu specyfikacji producentów jednostek napędowych najbardziej znane są: MAN, VOLVO, Volkswagen i Mercedes-Benz, a także Porsche.
Produkty tych samych klas, a różnych producentów, mają bardzo zbliżone właściwości, dlatego wybierając środek smarny, należy bardziej zwracać uwagę na oznaczenia niż na jego markę. Dopuszczalne jest także mieszanie produktów różnych wytwórców przy zachowaniu tych samych klas lepkości i jakości. Jeśli będziemy przestrzegać podstawowych zasad eksploatacji – przede wszystkim rygorystycznie pilnować terminów wymiany i regularnie sprawdzać poziom oleju, możemy być pewni, że jednostka napędowa odwdzięczy się odpowiednio dłuższą żywotnością.